การค้าลิงผิดกฎหมายกำลังเฟื่องฟูในกัมพูชา – ผู้มีอำนาจทำเงินมากมายเกินกว่าจะหยุดได้

ฟาร์มลิงแห่งนี้มี ฮุน เซงนี น้องสาวของนายกรัฐมนตรีฮุน เซน ของกัมพูชา ร่วมเป็นเจ้าของ มีคูน้ำล้อมรอบ และกำแพงดินก่อสูง 2 เมตร ตามด้วยกำแพงก่ออิฐพร้อมขึงลวดหนามด้านบน

ทหารยามถือปืนไรเฟิลรักษาการในพื้นที่ภายในฟาร์ม ที่อยู่นอกจังหวัดกำปงสปือ อดีตพนักงานรายหนึ่งบอกกับเรดิโอฟรีเอเชีย สำนักข่าวร่วมเครือเบนาร์นิวส์

มีอะไรหลังกำแพงนั่นหรือ จึงต้องมีทหารเฝ้ารักษาความปลอดภัย

กรงลิงในฟาร์มของน้องสาวนายกรัฐมนตรีฮุน เซน ของกัมพูชา ในจังหวัดกำปงสปือ เมื่อเดือนมีนาคม 2566 [เรดิโอฟรีเอเชีย]

คำตอบคือ มีสัตว์ในกรงขังข้างในนั้น ... เป็นลิงแสม สายพันธุ์ที่ได้รับความนิยมสำหรับใช้ในการวิจัยทางการแพทย์

การทดลองกับสัตว์สามารถนำไปสู่การผลิตวัคซีนป้องกันไข้เหลือง เมื่อไม่นานมานี้ สัตว์เหล่านี้ยังถูกใช้ในการทดลองวิจัยยารักษาโรคต่าง ๆ ตั้งแต่การสืบพันธุ์ ไปจนถึงโรคอ้วน และการเสพติด

ความต้องการลิงสายพันธุ์นี้มีเพิ่มสูงขึ้นเมื่อเริ่มการระบาดใหญ่ ลิงแสมเป็นส่วนสำคัญในการวิจัยเพื่อพัฒนาวัคซีน mRNA สำหรับโควิด-19

กัมพูชา ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นตัววิ่งหลักในธุรกิจการจัดหาสัตว์ให้กับอุตสาหกรรมการวิจัยระดับโลก อย่างไรก็ตาม กัมพูชาได้กลายเป็นศูนย์กลางการส่งออกลิงแสม ซึ่งนับเป็นธุรกิจที่ทำเงินมหาศาลที่มีกลุ่มผู้นำทางการเมืองของประเทศอยู่เบื้องหลัง

ในปี 2565 ตามข้อมูลของสหประชาชาติ ฟาร์มลิงหลายแห่งของกัมพูชา เหมือนกับฟาร์มที่ ฮุน เซงนี เป็นเจ้าของร่วม ได้ส่งออกลิงแสมมูลค่าประมาณ 250 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

ใบอนุญาตที่ออกโดยรัฐบาลกัมพูชาสำหรับการส่งออกลิง [เอกสารแจก]

แต่เมื่อธุรกิจเฟื่องฟู ก็มีคำถามเกี่ยวกับที่มาของลิงที่กัมพูชาส่งออกไปทั่วโลกว่า ได้มาถูกกฎหมายหรือไม่

อัยการสหรัฐได้ตั้งข้อหาดำเนินคดีกับเจ้าหน้าที่รัฐเรื่องการลักลอบค้าลิงผิดกฎหมายนี้

ซึ่งมีเจ้าหน้าที่ระดับอาวุโสสองรายในหน่วยงานด้านสัตว์ป่าและป่าไม้ของกัมพูชารวมอยู่ด้วย ทั้งสองถูกตั้งข้อหาออกใบอนุญาตส่งลิงแสมผิดกฎหมายเข้าสหรัฐฯ โดยรับรองลิงแสมที่ได้มาจากที่อื่น ๆ ว่าเป็นลิงจากการเพาะพันธุ์ เพื่อหลีกเลี่ยงข้อจำกัดการนำเข้าของสหรัฐฯ และสนธิสัญญาระหว่างประเทศที่ห้ามค้าสัตว์ใกล้สูญพันธุ์

เจ้าหน้าที่รายแรก มาสปาล ครัย (Masphal Kry) อธิบดีกรมสัตว์ป่าและความหลากหลายทางชีวภาพของกัมพูชา ถูกจับกุมตัวที่นิวยอร์ก เมื่อเดือนพฤศจิกายน ขณะเดินทางไปร่วมการประชุมว่าด้วยการอนุรักษ์ ที่ประเทศปานามา มาสปาล ไคร ถูกกักบริเวณในบ้านพักใกล้กรุงวอชิงตัน และเตรียมขึ้นศาลที่เมืองไมอามี รัฐฟลอริดาในเดือนมิถุนายน

เจ้าหน้าที่รายที่สอง – เขียว โอมาลิส (Keo Omaliss) ผู้อำนวยการใหญ่สำนักงานป่าไม้ของกัมพูชา เป็นหัวหน้าของ มาสปาล ครัย ยังคงหลบหนี

“มันเหมือนกับการรับรู้ถึงความกลัวที่สุดแล้วของเรา” เอ็ด นิวคัมเมอร์ เจ้าหน้าที่เกษียณอายุ องค์กรบริหารปลาและสัตว์ป่าแห่งสหรัฐ ผู้ที่ทำงานร่วม 20 ปีสืบสวนคดีอาชญากรรมต่อสัตว์ป่าทั่วโลก กล่าว  

“เมื่อเจ้าหน้าที่รัฐและญาติของเจ้าหน้าที่ที่มีอำนาจสูงเข้ามาเกี่ยวข้องกับการลักลอบค้าสัตว์ป่า หน่วยงานที่กำกับดูแลและบังคับใช้กฎหมายของกัมพูชาจะบังคับใช้กฎหมายได้อย่างไร”

วิศวกรเก็บตัวอย่างเซลล์ไตของลิงที่ห้องทดลอง ในประเทศจีน [เอเอฟพี]

รัฐบาลกัมพูชาปฏิเสธเรื่องการค้าลิงผิดกฎหมายในประเทศ แม้กลุ่มนักอนุรักษ์จะเรียกร้องให้จัดการกฎระเบียบที่กำกับดูแลฟาร์มให้เข้มงวดขึ้นมากว่า 10 ปีแล้วก็ตาม

ธุรกิจค้าลิง

ก่อนหน้านี้ จีนเป็นผู้จัดหาลิงแสมรายใหญ่ของโลก แต่เพื่อเป็นการปกป้องการพัฒนาวัคซีนของตนเอง รัฐบาลจีนจึงสั่งห้ามการส่งออก ปล่อยให้กัมพูชาเป็นแหล่งอันดับหนึ่งในอุตสาหกรรมการวิจัยระดับโลกที่กำลังประสบปัญหาการขาดแคลนหนักอย่างฉับพลัน

'เงินมหาศาล'

ฟาร์มลิงฟอร์ติฟายด์แห่งนี้ที่น้องสาวของ นายกรัฐมนตรีฮุน เซน ร่วมเป็นเจ้าของ ไม่ได้โดนคดีความของรัฐบาลสหรัฐฯ

นี่เป็นตัวอย่างที่สำคัญเสมือน "ความสัมพันธ์แนบแน่นทางสายเลือด" ดังที่ เอ็ด นิวคัมเมอร์ อธิบายไว้ ระหว่างชนชั้นนำทางการเมืองของกัมพูชากับธุรกิจค้าลิงที่เฟื่องฟู นั่นหมายถึง อุตสาหกรรมของประเทศนี้ไม่น่าจะปฏิรูปได้

ฮุน เซงนี ไม่ได้เป็นแม้แต่เจ้าหน้าที่รัฐบาลกัมพูชา แต่อย่างใด

ฮุน เซงนี น้องสาวของนายกรัฐมนตรีฮุน เซน เป็นเจ้าของฟาร์มร่วม ในจังหวัดกำปงสปือ [เฟซบุ๊ก]

แต่เธอก็เป็นหนึ่งในหลาย ๆ คนที่มีความเกี่ยวข้องกับอำนาจทางการเมือง เธอได้รับผลประโยชน์ในการทำธุรกิจโดยอิสระ ซึ่งรัฐแทบจะไม่เข้าไปยุ่งเกี่ยวเลย

เรดิโอฟรีเอเชีย ได้ติดต่อขอความคิดเห็น ฮุน เซงนี หากไม่ได้รับการตอบกลับ

เมื่อพิจารณาเดิมพันอำนาจทางการเมือง ผู้เชี่ยวชาญเกรงว่าแทบจะไม่มีแรงจูงใจที่จะปฏิรูปเปลี่ยนแปลงกฎหมายการลักลอบการค้าลิงของกัมพูชาเลย ไม่ว่าผลการพิจารณาคดีของสหรัฐฯ จะออกมาอย่างไร

“ตอนนี้มันมีเงินมากมายเข้ามาเกี่ยวข้องในธุรกิจค้าลิงแสมเหล่านี้” ลิซา โจนส์-เองเกิล นักไพรมาตวิทยา ปัจจุบันเป็นที่ปรึกษาให้กับองค์กรพิทักษ์สัตว์ (PETA) กล่าว